Russische inval in Oekraïne

Vandaag was het debat over de Russische inval in Oekraïne.

Mijn inbreng kun je hier terugkijken.

Hieronder geef ik enkele observaties:

De invasie van Oekraïne door Rusland is een flagrante schending van het internationaal recht

De invasie van Oekraïne door de Russische Federatie is een flagrante schending van het internationale recht. Het VN-handvest, Slotakte van Helsinki en Handvest van Parijs worden allemaal geschonden. Na de bezetting van delen van Georgië, Moldavië, de Krim en eerder de Donbass hebben we consequent verzaakt een principiële en heldere rode lijn te trekken voor Poetin. En nu staat de soevereiniteit, territoriale integriteit, en politieke onafhankelijkheid van Oekraïne op het spel.

Oekraïne is geen NAVO-lid, maar het is naïef te denken dat het ons niet raakt. Als we aan deze schending geen consequenties verbinden ondermijnen we het fundament van de internationale rechtsorde, en we zien dat Rusland zichzelf nu consequent buiten die internationale rechtsorde plaatst: de bedreigingen richting Finland en Zweden zijn ook een schending van het handvest van de VN. Poetin zal verder gaan, totdat hij gestopt wordt.

Via het internationaal recht moet juist nu recht gedaan worden, en met de bevroren tegoeden compensatie worden geboden

Het is nu zaak om aan de Russen duidelijk te maken dat ze internationaal strafrechtelijk vervolgd zullen worden, hetgeen ook een directe impact kan hebben op de moraal van de Russische troepen. Als Nederland moeten we ons inzetten voor het documenteren van alle schendingen van het internationaal recht en internationaal humanitair recht. De regering kan en moet steun verlenen (bijvoorbeeld uit het MATRA-budget) voor onafhankelijke instituten in Midden- en Oost-Europa die onderzoek op dit gebied verrichten.

Het is goed dat financiële tegoeden worden bevroren maar we moeten een stap verder gaan en bekijken of bevroren tegoeden in een trust kunnen worden gezet voor de financiering van compensatie en wederopbouw van Oekraïne. Een motie, die ik mede namens BBB indiende om binnen een paar weken te kijken of en hoe dit mogelijk is, is ook aangenomen. Zeker met sancties op de centrale banktegoeden van Rusland en Belarus gaat het om honderden miljarden euro’s.

In zoverre het internationaal recht tekortschiet moeten we onderzoeken of er additionele vervolgingsmiddelen dienen te komen en of er een ad hoc tribunaal moet worden opgezet.

Tot slot moeten we er bij Oekraïne op aandringen de Rome Statuten te ratificeren, zodat zware misdrijven voor het internationaal strafhof in Den Haag vervolgd kunnen worden.

Een verenigd front is essentieel voor maximale druk. Tegelijkertijd moeten we ook werken aan een elegante aftocht voor Poetin

Het is goed te zien dat Europa verenigd is - zelfs Hongarije sluit zich aan bij militaire steun, keiharde economische sancties (bevriezen van centrale banktegoeden, banken toegang tot SWIFT ontzeggen) en de politieke isolatie (verwijdering uit de Raad van Europa). Ik verwacht van het kabinet zich te blijven inzetten voor het versterken van een internationaal diplomatiek front tegen Rusland. Als EU-kandidaat-lidstaat Servië blijft weigeren de Russische invasie te veroordelen, moeten EU-toetredingsonderhandelingen met Servië worden opgeschort. Dit is een kwestie van Europese waarden.

Nu de militaire, economische, politieke en juridische druk tot het kookpunt wordt opgevoerd, moeten we ervoor zorgen dat de deur naar een diplomatieke oplossing wagenwijd openstaat en daar ook continue creatieve initiatieven voor ondernemen. Daar horen ook initiatieven bij achter de schermen om Poetin een uitweg te bieden. Het is nu verleidelijk om louter te denken en werken aan escalatie – maar, hoe onpopulair ook; we moeten juist nu een elegante aftocht voor Poetin orkestreren, en een goede de-escalatie ladder hebben. Nederland dient daarom een actieve rol te spelen in de voorhoede van diplomatie om de boel bij elkaar te houden in en om de EU, en ahead of the curve te blijven.

Een goede Europese samenwerking is belangrijk, zeker bij het opvangen van miljoenen vluchtelingen, die nu richting Europa komen, en de ondersteuning van Oekraïne.

Tegelijkertijd moeten we zuivere afwegingen blijven maken. Er moet een helder onderscheid blijven bestaan tussen militaire steun die wordt geleverd door de lidstaten en dus niet door de EU. Tevens mag de financiering van de EU-steun geen opmaat zijn naar een schulden-unie (waar worden deze wapens mee betaald?) en is het in het vooruitzicht stellen van EU-lidmaatschap aan Oekraïne door Von der Leyen zonder toetredingsproces zeer ondoordacht.

Cruciaal dat Nederland goed is voorbereid op alle scenario’s waarbij zowel lagere inkomens als ondernemers gecompenseerd worden

Nederland moet op alle (ook onwaarschijnlijke) scenario’s voorbereid zijn en noodplannen klaar hebben. Er moet een crisisteam met doorzettingsmacht zijn om te zien of we goed voorbereid zijn op zaken als cyberaanvallen op betalingssystemen en infrastructuur dan wel het plotseling volledig wegvallen van de energie import uit Rusland. Die vraag heb ik ook nadrukkelijk gesteld en Rutte bevestigde dat hier aan gewerkt wordt.
Een overbodige vraag? Bij de Coronacrisis zijn er ook weken verspild tussen China/januari en het eerste geval in Nederland in maart.

Ook zal het conflict in Oekraïne ons financieel raken. De voorgestelde begroting, waarbij iedereen er al in koopkracht op achteruit ging, zal nu volledig herzien worden. Er moeten nieuwe prioriteiten gesteld worden om de dreiging vanuit Rusland duurzaam het hoofd te bieden door versneld aan de NAVO-norm te voldoen en de zware consequenties van sancties voor zowel lagere inkomens als ondernemers te verzachten. De rekening van een principiële houding tegenover Rusland mogen we niet neerleggen bij de meest kwetsbaren. We hebben de bankiers in de bankencrisis geholpen, we hebben grote bedrijven geholpen in de Coronacrisis. We zullen nu ook burgers moeten helpen met peperdure energie. En die specifieke hulp dient niet beperkt te zijn tot mensen op het bijstandsniveau.

Strategische autonomie

Dit conflict legt haarfijn bloot dat Nederland en Europa niet strategisch onafhankelijk zijn op het gebied van energie, voedsel en grondstoffen: zij zijn dus chantabel geworden.

Dit conflict is een keiharde wake up call na een 30 jarige geopolitieke winterslaap in Europa. Veel tijd om wakker te worden en heel snel weerbaar te worden hebben we niet.