Regering: hanteer per 1 januari een maximumprijs voor gas en elektriciteit

Per 1 januari gaat, als alles lukt, het prijsplafond in. Dan zullen consumenten maximaal 1,45 euro per kuub gas betalen. Het meerdere wordt effectief door de staat betaald. Het lijkt erop dat de regering er pas in zal slagen om per 1 maart afspraken te maken met energiebedrijven over redelijke prijzen. Het gevolg is dan dat de regering met belastinggeld het verschil betaalt tussen de prijs die de energiebedrijven in rekening brengen en 1,45 euro.

Vattenfall heeft vandaag als eerste de tarieven fors verhoogd. Vanaf 1 januari gaat de prijs van 2,02 naar 3,22 euro per kuub gas. De regering heeft de belasting op energie (btw, energiebelasting en ODE) per 1 januari verhoogd, dus de eerste 28 cent zijn belastingverhoging. De rest is een verhoging van Vattenfall zelf. Vattenfall had relatief lage tarieven in vergelijking met andere leveranciers, maar verhoogt het tarief nu dus met een grote stap.

Dat is vreemd: de prijs van gas, daalt al een paar maanden en Vattenfall heeft op haar site staan: “Gaan de tarieven ook weer dalen? De afgelopen weken dalen de inkoopprijzen voor energie. Mede door het zachte weer en de goedgevulde gasvoorraden. Als die daling doorzet, gaan je tarieven over een tijd weer omlaag”

De afgelopen maand is de prijs voor gas, dat geleverd wordt in januari 2023 gedaald van ongeveer 1,60 euro naar 1,05 per kuub (exclusief belastingen). Vattenfall rekent daar straks 2,15 euro voor (en inclusief belastingen dus 3,22 euro).

Bij een prijsplafond hebben de meeste mensen geen enkele prikkel meer om te wisselen van energieleverancier. Want of de prijs nu 2,02 euro is of 3,22 euro, zolang je onder het plafond blijft, betaal je toch gewoon 1,45 euro per kuub gas. Wisselen was al moeilijk, maar nu loont het ook niet meer.

Voor de energiemaatschappijen is er dus een prikkel om de prijzen te verhogen, want veel klanten zullen ze toch niet kwijtraken. En de regering lijkt er pas in maart in te slagen om afspraken te maken met de maatschappijen over redelijke tarieven. De regering kan hierop wel actie ondernemen. In de gaswet (artikel 44) staat de volgende verplichting: “Een houder van een vergunning heeft de plicht op een betrouwbare wijze en tegen redelijke tarieven en voorwaarden zorg te dragen voor de levering van gas”.

Als de vergunninghouder dat niet doet, dan mag de toezichthouder ACM een maximumtarief opleggen: “Indien de Autoriteit Consument en Markt van oordeel is dat de tarieven die houders van een vergunning berekenen onredelijk zijn, omdat daarin de effecten van een doelmatige bedrijfsvoering, die mede inhoudt de inkoop van gas, in onvoldoende mate leiden tot kostenverlaging, kan zij een tarief vaststellen dat leveranciers ten hoogste mogen berekenen voor de levering van gas”

De ACM heeft aangegeven dat zij niet weet hoe ze dat moet berekenen. Nou, de regering kan dat voorschrijven, staat in artikel 44: “Bij algemene maatregel van bestuur kunnen nadere regels worden gesteld met betrekking tot de bepaling of de tarieven, bedoeld in het tweede lid, onredelijk zijn en tot vaststelling van het maximumtarief, bedoeld in het derde lid. De voordracht voor een krachtens dit lid vast te stellen algemene maatregel van bestuur wordt niet eerder gedaan dan vier weken nadat het ontwerp aan beide kamers der Staten-Generaal is overgelegd.”

Het is hoog tijd dat de regering van die mogelijkheid gebruik maakt. En omdat het ook echt op 1 januari moet ingaan, moet de regering wat mij betreft voor 1 december een ontwerp algemene maatregel van bestuur aan de Kamer sturen, zodat die ook op 1 januari kan ingaan. Gebeurt dat niet, dan kunnen de energiemaatschappijen in de tweede duurste maanden van het jaar, elke prijs voor energie vragen die zij willen en dan vergoeden wij dat als belastingbetalers.

Samen met de SGP heb ik dit voorstel gedaan om artikel 44 te gaan gebruiken. Morgen brengen we de motie in stemming en ik hoop van harte op steun van de regeringspartijen. En mocht dit er uiteindelijk toe leiden dat de regering en de energiemaatschappijen erin slagen om samen wel redelijke tarieven vast te stellen per 1 januari, dan is dat ook een goede uitkomst.