Een nieuwe pensioenwet in de oude Eerste Kamer: doe het niet!

De oude Eerste Kamer heeft zich voorgenomen om op 30 mei te stemmen over de nieuwe megapensioenwet. De stemming vindt op een merkwaardig moment plaats: vroeg in de middag stemmen de Staten en vertegenwoordigers van de BES eilanden en Nederlanders in het buitenland over de nieuwe Kamer. De Eerste Kamer is dan echt demissionair, maar ze heeft zichzelf wel voorgenomen een van de allerbelangrijkste besluiten van het afgelopen decennium te nemen: wel of niet akkoord gaat met de nieuwe pensioenwet. In die nieuwe wet wordt ieders huidige vaste (toekomstige) pensioenuitkering omgezet in een individueel pensioenvermogen. Tegen dat invaren is geen individueel bezwaar mogelijk en vele rechtszaken worden voorspeld.

De uitkeringen worden variabel en zullen ieder jaar wijzigen afhankelijk van economische omstandigheden en de levensverwachting. Dit geldt niet alleen voor nieuwe pensioenopbouw, maar ook voor reeds gepensioneerden. U leest het goed: met de wetgeving worden alle pensioenen omgezet, 1500 miljard vermogen wordt omgezet in 20 miljoen persoonlijke pensioenvermogens.

Normaal doet de Twede Kamer niets meer na de Kamerverkiezingen maar inderdaad theoretisch is er geen beletsel voor de Eerste Kamer om na de verkiezing voor de nieuwe Eerste Kamer nog belangrijke besluiten te nemen.

Praktische bezwaren zijn echter talrijk: het is niet duidelijk welk probleem het nieuwe stelsel oplost. Wel is duidelijk welke nieuwe problemen het zal creëren:

• De Nederlandsche Bank schrijft dat 75% van de fondsen geen interne audit op datakwaliteit heeft uitgevoerd de afgelopen twee jaar. DNB: “Onvoldoende beheersing van datakwaliteit kan tot gevolg hebben dat pensioenaanspraken van deelnemers niet juist, volledig en herleidbaar zijn.” Als je 20 miljoen individuele spaarpotjes creëert op basis van slechte data zal je nog decennialang conflicten hebben over honderden miljarden euro’s.
  
  
• De fondsen gaan van een nominaal stelsel waarbij impliciet uitgegaan wordt van stabiele lage inflatie naar een nieuw stelsel dat in de uitkeringsfase wederom uitgaat van nominale sturing en van gemiddeld 2% inflatie. Dat lijkt met de huidige monetaire politiek en de huidige hoge staatsschulden in de eurozone, niet het enige scenario: langdurige hoge inflatie is echt een mogelijkheid. Maar door de sterke nominale sturing zullen pensioenuitkeringen nog steeds uitgehold worden omdat fondsen massaal langdurig lage rentes voor gepensioneerden blijven vastleggen met financiële derivaten.
  
  
  
• Zelfs de pensioenen van gepensioneerden worden eerste omgezet in een persoonlijk pensioenvermogen en daarna weer in een onzekere variabele uitkering. Het gebeurt gewoon, al ben je 90 jaar oud. In het geval dat je in een flexibele premieregeling terecht bent gekomen is er ook nog sprake van ‘shoprecht’ en mag je in plaats van een variabele uitkering bij het pensioenfonds ook kiezen voor een vaste uitkering bij een verzekeraar. Om er vervolgens achter te komen dat verzekeraars helemaal geen vaste uitkeringen aanbieden voor mensen van zo’n hoge leeftijd. Het spreekt vanzelf dat hier veel onbegrip zal ontstaan.

Afgezien of je het nu wel of geen goed idee vindt om over te stappen naar individuele pensioenpotten, is het maar zeer de vraag of er bij de invoering voldoende draagvlak voor is onder deelnemers en of het operationeel wel lukt. Wat zullen gepensioneerden die allemaal van een vaste naar een voortaan variabele uitkering gaan zonder dat zij daar inspraak in hebben gehad denken? Hoe denkt de pensioensector met verouderde IT systemen en een datakwaliteit waar momenteel veel vragen bij gesteld worden, ineens alle pensioenfondsen en alle 20 miljoen aanspraken over te zetten naar een nieuw systeem van spaarpotjes? Nu al krijg ik signalen dat adviesbureau’s die sociale partners en pensioenfondsbesturen bijstaan in de overgang naar het nieuwe stelsel tegen hun grenzen aan lopen. Terwijl de wet nog niet eens is ingegaan. En zijn er straks wel genoeg IT specialisten? Wat het nog extra moeilijk maakt is dat de wet nog niet af is, er komen nog veel meer aanpassingen zoals over pensioen bij scheiding, onderdelen van het nabestaandenpensioen, het bedrag ineens, die de pensioenfondsen in de tussentijd ook allemaal moeten implementeren.

Dit kan eigenlijk alleen maar leiden tot ongelukken, terwijl de voordelen van de nieuwe wetgeving langzamerhand ver te zoeken zijn.

Is er een alternatief? Ja, het is mogelijk om niet akkoord te gaan als Eerste Kamer, nu deze en andere bezwaren bekend zijn. Het is mogelijk om het FTK aan te passen en meer te sturen op reële pensioenen en renterisico’s minder af te dekken.

Het zou zelfs mogelijk zijn om de individuele pensioenen in te voeren bij fondsen die dat willen, maar de huidige ingegane pensioenen ongemoeid te laten. Daarbij kunnen deelnemers met hun individuele pensioenvermogens tegen pensioendatum een uitkering aankopen in het collectief van gepensioneerden dat op die manier ontstaat en blijft er dus continuïteit binnen het fonds.

Het vereist enige wil en het vereist volksvertegenwoordigers in de Eerste Kamer die zonder last stemmen, zoals ze ook verplicht zijn volgens de grondwet. Welnu dat laatste is aanwezig: het is wellicht de allerlaatste stemming voor heel veel Eerste Kamerleden voordat zij zelf met politiek pensioen gaan.

Foto: Pieter Omtzigt