De Uber files

De Uber-files

Uber, u weet wel, de onlinevervoersdienst waarbij u via de telefoon binnen luttele minuten een taxi kunt ritselen. In 2014 wilde het bedrijf in Europa starten met Uberpop, een taxidienst die gebruik maakt van chauffeurs zonder vergunning. Het exploiteren van een taxidienst die gebruikt maakt van chauffeurs zonder vergunning is bijna overal inEuropa illegaal, maar toch ging Uber de strijd om Uberpop in de markt te zetten en vervolgens te legaliseren niet uit de weg. Het bedrijf ging gewoon van start in Europa zonder vergunningen en wettelijke basis en stuitte snel op verzet van de autoriteiten. Uber overtrad zo vaak de wet en kreeg zoveel dwangsommen dat het OM in 2015 een inval deed en onderzoek startte a of Uber een criminele organisatie is

De oplossing van Uber? Uber wilde doorgaan en zettepolitieke zwaargewichten in om de belangen in Europa te behartigen. Het bedrijf heeft dan invloedrijke bondgenoten, zoals de voormalige Eurocommissaris Neelie Kroes (VVD).

Al jaren worden met regelmaat vragen in de Tweede Kamer gesteld over Uber. Het gaat dan over grenzen die ze constant opzoeken op het gebied van de belastingen, maar ook de arbeidsomstandigheden. We kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat ze er telkens mee wegkomen en dat de regeringhet allemaal toestaat. Er wordt zelfs gesproken over het ‘pamperbeleid’ van deze overheid.

In de zomer van 2022 komen de Uber files boven tafel via een klokkenluider van Uber.
Neelie Kroes lobbyde ondanks een persoonlijk lobbyverbod voor Uber: in dit artikel vind je een uitgebreid overzicht van haar activiteiten op basis van gelekte documenten van Uber.Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat de belastingdienst mondeling fiscale geheimen deelde met Uber.
De 18 maanden na haar aftreden als Eurocommisssaris (van 1 november 2014 tot 1 mei 2016) had ze een officieel lobbyverbod. Haar twee verzoeken om voor Uber te mogen werken, werden afgewezen door de Europese commissie. Het Europees anti-fraude bureau startte in september 2022 dan ook een onderzoek naar haar gedrag

Kamervragen en het zoveelste niet onafhankelijke onderzoek

Al sinds 2019 stel ik Kamervragen over Uber, dat een merkwaardige ruling kreeg (vragen en antwoorden), of niet (vragen en antwoorden).

Na de publicatie van de Uber files, stelde ik deze zomer samen met zeven andere partijen Kamervragen, die pas afgelopen week geheel beantwoord zijn. De rol van Neelie Kroes blijkt zeer groot te zijn en Uber heeft verschillende dingen geprobeerd om de Nederlandse regering te belobbyen.

In het eerste belastingdebat na het zomerreces van 2022, beloofde staatssecretaris Van Rij mij een onderzoek, waarvan wij de vragen en de opzet vooraf zouden zien. Die kregen we niet te zien en de belastingdienst deed zelf onderzoek naar zichzelf, zonder de vragen en de opzet vooraf te delen.
Bij dit onderzoek werden alleen documenten gebruikt: medewerkers van de belastingdienst werden niet geïnterviewd, laat staan onder ede gehoord. En natuurlijk staan er in de officiële mails geen lekken van fiscale informatie. De klokkenluider van Uber werd niet gehoord in het onderzoek. En het onderzoek zelf blijft geheim. Alleen een paar pagina’s externe validatie zijn openbaar. Wel blijkt de belastingdienst zijn eigen wettelijke termijnen voor het delen van informatie met andere landen nniet gehaald te hebben, wat Uber zeer goed uitkwam Verder heeft de belastingdienst niets fout gedaan, volgens de belastingdienst.

Hier komen bij mij de herinneringen aan de vele onderzoeken in het toeslagenschandaal naar boven: de belastingdienst bepaalde altijd de vragen of beïnvloedde het, de onafhankelijkheid was nooit gewaarborgd en plekken met belastende informatie werden consequent gemeden. Daarom duurde het jaren voordat het schandaal aan het licht kwam.
Dit onderzoek is dus niet goed genoeg en door de opzet krijg ik ook nauwelijks informatie boven tafel.

Maar de documenten geven wel helderheid

Al in de zomer vragen we een overzicht van alle ontmoetingen van ministers, staatssecretarissen en topambtenaren aan de ene kant en Uber aan de andere kant. Daarnaast wil ik een overzicht van alle gesprekken waar Uber ter sprake is gekomen. Afgelopen week, zes maanden na mijn verzoek komt dan eindelijk de gevraagde inzichten. Daarin wordt duidelijk hoe brutaal Neelie Kroes haar Uber-lobby voerde en hoe zij - ondanks haar lobby-verbod - zelfs ook de Minister President benaderde. De eerste poging slaagde niet: logisch ook want het Openbaar Ministerie deed onderzoek naar Uber, dat verdacht werd van het zijn van een criminele organisatie. Het overtrad de wet en had zelfs een kill switch in haar systemen gezet zodat er geen informatie gevonden kon worden bij de inval.

Maar de tweede keer was het wel raak: een ontmoeting tussen Rutte en de CEO van Uber in het bijzijn van Kroes vond op 1 februari 2016 plaas in de Verenigde Staten. Maar ook andere bewindspersonen en ook de Belastingdienst vonden het volstrekt normaal om informeel contact te onderhouden en zelfs verschillende keren bij elkaar te komen.

En Rutte kreeg al te horen, dat Uber waarschijnlijk een schikking zou krijgen (en dus niet vervolgd zou worden) voordat het onderzoek van het OM was afgerond. Hoe dat kan is mij een raadsel.

Neelie Kroes lobbyde nog verder zeer intensief bij financiënvoor Uber, vaak door via startup delta (waar ze werkte) zeer gerichte vragen te stellen aan de regering voor Uber. Uber had een marktwaarde van meer dan 50 miljard dollar en was natuurlijk alles behalve een startup.
Zo had ze namens Ubers grote zorgen over de fiscale staatssteun procedures van haar opvolger commissaris Verstager. Ze wilde voor Uber expliciet weten hoe Nederland verder zou gaan met de fiscaal interessante BV/CV structuur (een reden waarom Uber in Nederland zit). En ze was zeer expliciet tegen het uitwisselen van informatie over chauffeurs met andere landen.

En Neelie was niet de enige VVD’er die voor Uber lobbyde. Kamerlid Bart de Liefde stelde eerst vragen die heel fijn waren voor Uber en stapte toen in 2016 over naar Uber als lobbyist gewoon tijdens zijn ambtstermijn.

Meer helderheid is nodig

Deze blog bevat slechts een klein deel van de problemen. Maar het is mij wel helder waarom de belastingdienst eerst het eigen onderzoek wilde afronden voordat al deze nieuwe belastende informatie (waar we dus al in de zomer om gevraagd hadden) naar buiten zou komen.

Ik zal dus in de Kamer
- pleiten voor een nieuw onafhankelijk extern onderzoek, waarbij ook de politieke kant wordt meegenomen
- de klokkenluider van Uber, die niet door de belastingdienst gehoord werd, in de Kamer uitnodigen om daar zijn verhaal te doen.
- Aanvullende vragen stellen, oa over hoe het komt dat de premier weet wat er uit lopende onderzoeken van het OM komt.

Wilt u op de hoogte blijven van mijn inzet op dit dossier? Meld u dan aan voor mijn nieuwsbrief.