Wie krijgt er eigenlijk compensatie voor de energie?

De regering besloot op 10 december om mensen met een laag inkomen te compenseren voor de hoge energierekening. Dit zou gaan om een bedrag van 200 euro. Vlak voor de verkiezingen meldde minister Schouten dat het niet 200 euro, maar 800 euro compensatie zou worden.

Op 15 maart diende zij het wetsvoorstel in. En ze schreef ook dat gemeenten direct mochten overgaan tot 800 euro compensatie per huishouden. Ofwel de wet ging in nog voordat de Kamer over kon spreken of er mee kon instemmen.

Vandaag hebben we daarover in de Kamer gedebatteerd, acht dagen nadat de regeling is ingegaan. Maar de Kamer heeft budgetrecht, dat betekent dat de regering eerst met een wetsvoorstel naar de Kamer moet. Zodra de Kamer dit voorstel goedkeurt, mag de regering het geld uitgeven. De regering heeft dus op 15 maart al besloten het geld uit te geven, terwijl de Kamer nog over de wet moet praten.

Het hele idee van een parlement, namelijk het controleren van de regering en het maken van goede wetten, verdwijnt zo. De uitgave is ook onrechtmatig: zij hebben hier geen toestemming voor. Als de regering haast heeft, dan had zij een voorstel naar de Kamer kunnen sturen wie ervoor in aanmerking komt. Aangezien de maatregel op 10 december werd afgekondigd, was daar meer dan voldoende tijd voor. Maar dat deed de regering ook niet.

Ik maak mij grote zorgen over de uitvoering van deze regeling. Ik vroeg aan de ministers: wie krijgt die 800 euro? Iedereen onder 120% van het sociaal minimum kan deze aanvragen, zegt de regering. Maar over welk jaar wordt dit gecheckt? Over het jaar 2022 ligt het inkomen niet vast, over 2021 ook niet want daar kan je nog belastingaangifte over doen en over het jaar 2020 kan intussen veel veranderd zijn: van studie naar een goede baan, een echtscheiding of werkloosheid.

Voor andere groepen zijn er nog specifieke problemen: hoe ga je om met zelfstandigen of met mensen op wiens loon of uitkering beslag gelegd is. En met mensen in de schuldhulpverlening?

Antwoord op belangrijke vragen bleven uit. Op zich zou dat niet erg zijn als de regeling niet al in was gegaan. Want de Kamerbehandeling is er juist om onduidelijkheden op te lossen, een regeling aan te passen.

Gemeentes voeren op dit moment een regeling uit waarover het kabinet niet aan kan geven hoe je dat moet doen. In de gemeente Enschede zijn ze zelfs gestopt met het uitkeren van de compensatie, zij weten simpelweg niet aan wie ze deze mogen uitkeren. Zij wachten op aanwijzingen van het kabinet voordat zij verder kunnen gaan met de compensatie.

Het debat is op mijn voorstel stil gelegd, zodat de regering eerst antwoorden kan vinden. Het is wel beschamend, zeker omdat we morgen debatteren over het rapport ‘tussen balie en beleid’, het rapport van de parlementaire onderzoekscommissie die o.a. als aanbeveling had: “Schenk meer aandacht aan de uitvoerbaarheid van beleid en aan doenvermogen (burgers moeten de wet niet alleen kennen, maar ook ‘kunnen’: ze moeten ernaar kunnen handelen)”.

Vandaag liet de regering zien dat ze dat rapport dat over problemen bij de UWV, de belastingdienst en meer ging, totaal niet serieus genomen heeft. Dat kan tot verdere grote ongelukken leiden in de uitvoering.